راهکار های افزایش خلاقیت در دانش آموزان مقطع دبستان

خلاقیت چیست؟

خلاقیت چیزی فراتر از یک محصول است، در واقع یک فرآیند است. یک نقاشی جالب، یک نوشته قابل تامل، یا یک پاسخ منحصر به فرد، ممکن است نمونه‌هایی از کارهای خلاقانه باشد، اما تصمیماتی که مردم هنگام نقاشی، مجسمه سازی، نوشتن و تفکر می‌گیرند، هسته اصلی فرایند خلاقیت است.

هنر و موسیقی نمونه‌های متداول تفکر خلاقانه هستند، اما شما می‌توانید تقریباً در همه جنبه‌های زندگی تفکر خلاق را بیابید که این می‌تواند از روشی که والدین کودک گریان را ساکت می‌کنند تا روش‌هایی که دانشمند برای کشف درمان بیماری استفاده می‌کند متغیر باشد.

خلاقیت در دانش آموزان دبستانی

دانش آموزان دبستانی که معلمان خود را با پاسخهای غیرمعمول به سوالات متعجب می‌کنند، شوخ طبعی زیادی نشان می‌دهند، که شاید ناسازگار و غیرقابل پیش بینی باشند، دارای خلاقیت یا تفکر خلاقانه هستند. از آنجا که تفکر خلاق غالباً با قوانین تعیین شده یک کلاس یا خانه سختگیرانه مغایرت دارد، بزرگسالان ممکن است از رفتار دانش آموز خلاق عصبانی شوند.

بزرگسالان اغلب ارزشی را که این کودکان خلاق برای خانواده‌ها و کلاس‌ها قائل هستند تشخیص نمی‌دهند. ولی سرانجام بعضی از این کودکان به بزرگسالی تبدیل می‌شوند که با مهارت خلاقیت در حل مسئله، تغییری در دنیای ما ایجاد می‌کنند.

پارمیدا، کودک ۴ ساله پیش دبستانی، با هیجان به مادرش گفت: “ما امروز در کلاس شیر بنفش نوشیدیم که از یک گاو بنفش دوشیده بودن. شاید در ابتدا ما به این جمله بخندیم ولی این کلمات تصورات و حاصل تفکر خلاقانه یک کودک است. وبستر خلاقیت را چنین تعریف می‌کند: توانایی ایجاد تصویری در ذهن شما از چیزی که ندیده‌‌اید یا تجربه نکرده‌‌اید؛ توانایی فکر کردن در مورد چیزهای جدید. هر کودکی با خلاقیت خاصی متولد می‌شود. در بعضی مواقع، معلمان خلاقیت کودکان را پرورش می‌دهند و از تفکرات و انجام کارهای خلاق آنها لذت می‌برند. اما در طرف دیگر، ممکن است (به عمد یا ناآگاهانه) خلاقیت کودکان درک نشود، که دلیل آن شاید این باشد که این رفتارها باعث شود که کودکان واقعیت را درک نکنند. با این حال، بیشتر کودکان بالای سه سال می‌دانند که گاوهای بنفش واقعاً وجود ندارند اما از تصورات و فکر خلاقانه لذت می‌برند. اجازه دادن به دانش آموزان برای استفاده از تفکر خلاقانه خود مفید است و در رشد و یادگیری کودک بسیار است.

نقش خلاقیت در یادگیری کودک

انیشتین می‌گفت: تخیل مهمتر از دانش است. تخیل درب احتمالات است. اینجاست که خلاقیت، نبوغ و تفکر خارج از چارچوب زمینه رشد دانش آموزان را فراهم می‌کند. بازی تخیلی و خلاقانه چگونگی یادگیری دانش آموزان را در مورد جهان شکل می‌دهد. در طول بازی خلاقانه، دانش آموزان مواد را دستکاری می‌کنند، خود را به صورت کلامی و غیر کلامی ابراز می‌کنند، برنامه ریزی می‌کنند (عمدا یا ناخواسته)، عمل می‌کنند، تعامل می‌کنند، واکنش نشان می‌دهند و نقش‌های مختلف را امتحان می‌کنند. وقتی دانش آموزان با عروسک‌ها، وسایل نقلیه، بلوک، سنگ، مقوا یا جعبه‌ها در یک بازی خلاقانه شرکت می‌کنند، فرصت‌های خوبی برای یادگیری را امکان پذیر می‌کنند. استفاده از تفکر خلاق هنگام دستکاری خمیر بازی، ایجاد دستورالعمل با مخلوط کردن خاک و آب، کار با مواد هنری و یا تظاهر به پرواز می‌تواند رشد کودک را بیشتر کند.

خلاقیت رشد شناختی و اجتماعی را پرورش می‌دهد. همه می‌خواهند کودکانی را پرورش دهند که به بالاترین توان فکری و اجتماعی / عاطفی خود برسند. در آموزش اولیه و ابتدایی، مهارت‌های تفکر انتقادی و توانایی‌های خلاقانه در حل مسئله، اهداف رشد کودکان را فراهم می‌کند. تصور کردن، امتحان کردن روش‌های جدید برای انجام کارها و آزمایش به رشد تفکر انتقادی در کودکان و پرورش حل مسئله خلاقانه کمک می‌کند. علاوه بر این، خلاقیت با اجازه دادن به کودکان برای تفکر در مورد تصمیمات مختلف، رشد اجتماعی-عاطفی را ایجاد می‌کند. بنابراین از این طریق اعتماد به نفس کودکان را افزایش می‌یابد، که می‌تواند در تعاملات با دیگران استفاده شود. تخیل و تفکر خلاقانه نیز مهارت‌هایی هستند که فرزندان ما هنگام پیوستن به نیروی کار آینده به آنها نیاز خواهند داشت.

کلاس درس و خلاقیت

یکی از ویژگی‌های کلیدی یک دانش آموز موفق داشتن مهارت و خلاقیت خواهد بود و این موارد در کلاس‌های درس در مدرسه حاصل می‌شود. فقط یک دانش آموز خلاق می‌تواند اندیشمند خوبی باشد و به همین دلیل دانشمندان در تمام دنیا در برگزاری کلاسهای خلاقانه تاکید فراوانی می‌کنند. فقط اقلیتی از بچه‌ها هستند که با ذهنیت‌های خلاق متولد می‌شوند و این تجربیات بیشتر در کلاس درس تشکیل می‌شوند که باعث ایجاد توانایی تفکر در بقیه بچه‌ها می‌شود.

کسانی که ذاتی خلاق هستند، اگر به روش صحیح تشویق نشوند، ممکن است استعداد خود را از دست بدهند. مدارس یا کلاس‌ها مکانی است که بچه‌ها بیش از نیمی از وقت خود را در آن می‌گذرانند و به همین دلیل مکان مناسبی برای پرورش مهارت‌ها و استعدادهای مختلف در کودکان است. حتی وقتی برنامه درسی فاقد محتوای مناسبی از ایجاد خلاقیت هستند، مدارس با استراتژی‌های نوین آموزشی ابتکاراتی را برای ارتقا ظرفیت خلاقیت در کلاس در نظر می‌گیرند.

سوالات باز راهکاری برای افزایش خلاقیت دانش آموزان

سوالات باز راهی عالی برای افزایش خلاقیت دانش آموزان دبستانی است. این سوالات به کودک کمک می‌کند تا از حال و اکنون فاصله بگیرد. در اینجا چند سوال باز برای پرسیدن از کودکان برای الهام بخشیدن به خلاقیت آورده شده است:

اگر همیشه شنبه‌ها باران ببارد چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر ماشین‌ها هرگز فرسوده نشوند چه می‌شود؟

اگر می‌دیدید که در حیاط خانه شما موش در حال جویدن گل‌های مورد علاقه مادرتان است، چه کاری انجام می‌دهید؟

چرا با موهای مرتب و شانه از خواب بیدار نمی‌شویم؟

اگر یک گاو، یک زنبور عسل و یک شبدر دور هم جمع شوند چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر گربه‌ها پارس کنند چه اتفاقی می‌افتد؟

چه اتفاقی می‌افتد اگر همه کفش‌های دنیا یک اندازه باشند؟

به یاد داشته باشید که ممکن است برخی از سوالات برای کودکی که تجربه کمی مرتبط در دنیای واقعی داشته باشد بسیار دشوار باشد (بعضی از کودکان شهر هرگز گاو یا شبدر ندیده اند). بنابراین معلم سوالات خود را مطابق با دانش تجربی فعلی دانش آموزان باید مطابقت دهند. در صورت امکان، کودکان را به یک سفر میدانی ببرید، یک ویدیو به آنها نشان دهید یا «متخصصان» مناطق مختلف را دعوت کنید تا بیایند و در کلاس صحبت کنند تا زمینه تجربه کودکان را گسترش دهند.

راهکارهایی برای افزایش خلاقیت

در زیر نکات و پیشنهاداتی برای پرورش خلاقیت دانش آموزان دبستانی شما آورده شده است:

در بعضی از موارد وقت دانش آموز باید در فضای باز سپری شود. فواید طبیعت برای رشد کودک بی‌پایان است. از آنجا که طبیعت همیشه در حال تغییر است، فرصت‌های بی‌شماری برای کشف،  تفکر خلاقانه و حل مشکلات فراهم می‌کند. دنیای طبیعی کودکان را به تفکر، سوال، پیش فرض و رشد ذهن خلاق ترغیب می‌کند. کودکان می‌توانند روی شن و ماسه نقاشی بکشند، خانه‌هایی با شاخ و برگ درست کنند، یا به راحتی روی زمین دراز بکشند و به آسمان نگاه کنند.

دانش آموز را ترغیب کنید تا سناریوهای را ایجاد کنید. هنگامی که دانش آموز یک سناریو را اختراع می‌کند، بسیاری از نقش‌های مختلف را امتحان می‌کند و ضمن رشد مهارت‌های اجتماعی و کلامی، افکار خود را سازمان می‌دهد. دانش آموز را به بازی در نقش‌های در مکان‌هایی مثل خانه، مطب، باغ وحش، مزرعه، ایستگاه فضایی، مدرسه یا فروشگاه تشویق کنید.

فعالیتهای کلامی. قافیه‌ها تا معماها، صداهای احمقانه تا آواها یا سرودن شعر تا آهنگ‌های رایج و فعالیت‌های تعاملی کلامی می‌توانند خلاقیت را پرورش دهند. همزمان، این فعالیت‌ها باعث ایجاد واژگان می‌شوند و به کودک کمک می‌کنند تا آوایی را یاد بگیرد.

فعالیت‌های هنری را تشویق کنید. هنر بیان خلاقانه‌‌ای است که خلاقیت را پرورش می‌دهد. از طریق نقاشی، مجسمه سازی، کولاژ، خاک رس هر وسیله دیگری، هنر راهی است که دانش آموزان دبستانی می‌توانند از احساسات خود را به کار بگیرند، تصمیم گیری کنند و ایده‌های خود را بیان کنند. استفاده از ابزارهای هنری احساس آزادی را ایجاد می‌کند اما تمرکز و کنترل را نیز تشویق می‌کند.

دانش آموزان معلم: این یک استراتژی ابتکاری تدریس این است که در کلاس دانش آموزان نقش معلم و تدریس را بر عهده می‌گیرند. این فعالیت جالبی است که در آن موضوعی برای آموزش به دانش آموزان داده می‌شود و به آنها مهلت داده می‌شود قبل از ارائه آن تحقیق و تفکر خود را انجام دهند. این امر همچنین باعث افزایش سطح اعتماد به نفس و مهارتهای ارتباط شفاهی آنها می‌شود و سایر دانش آموزان وقتی از طرف همسالان خود یاد می‌گیرند از یادگیری موضوع هیجان زده می‌شوند.